We środę 13 stycznia odbyła się wideokonferencja Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Seimasu Republiki Litewskiej. Stronę polską reprezentowali posłowie: Marek Kuchciński, przewodniczący KSZ, zastępcy przewodniczącego: Przemysław Czarnecki, Paweł Kowal oraz Paweł Zalewski, a także Iwona Arent – przewodnicząca Polsko-Litewskiej Grupy Parlamentarnej, Piotr Babinetz – przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu i członek KSZ oraz Polsko-Litewskiej Grupy Parlamentarnej, Mieczysław Baszko – przewodniczący Grupy Parlamentarnej Polska – Białoruś oraz Robert Tyszkiewicz – członek KSZ, przewodniczący Komisji Łączności z Polakami za Granicą oraz przewodniczący parlamentarnego Zespołu ds. Białorusi. Ze strony litewskiej w spotkaniu udział wzięli Žygimantas Pavilionis, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Seimasu oraz członkowie: Laima Liucija Andrikienė, Audronius Ažubalis, Kęstutis Glaveckas , Marius Matijošaitis, Antanas Vinkus oraz Emanuelis Zingeris.
Spotkanie zorganizowano w 30. rocznicę tragicznych wydarzeń przed wileńską wieżą telewizyjną 13 stycznia 1991 r., które stały się istotnym przełomem w walce Litwinów o niepodległość i odłączenie się od ZSRR. Poza okolicznościową dyskusją upamiętniającą te wydarzenia, przedmiotem rozmowy była także bieżąca sytuacja na Białorusi, wpływ Rosji oraz polityka wschodnia Polski, Litwy i Unii Europejskiej jako całości.
Uczestnicy telekonferencji podkreślali zadowolenie z możliwości spotkania i kontynuowania owocnej współpracy polsko-litewskiej w czasie tak pełnym wyzwań i zmian politycznych, gospodarczych i społecznych. Przewodniczący Kuchciński podziękował za zaangażowanie Litwinów i ich odwagę w walce o wolność. Wskazał, że wydarzenia w Wilnie w 1991 r. były inspiracją i katalizatorem dla innych narodów, których państwa pozostawały częścią ZSRR. Uwalnianie się spod radzieckich wpływów dało też początek współpracy, dzięki której powstały takie porozumienia jak Grupa Wyszehradzka (V4) i współpraca bałtycka. Posłowie litewscy zwracali uwagę, że walka o niepodległość Litwy trwała przez cały okres dominacji radzieckiej nad tym krajem. Każdego dnia Litwini robili wszystko, aby zachować swoją tożsamość.
W drugiej części spotkania odniesiono się do bieżącej sytuacji na Białorusi, zaangażowania Polski i Litwy, Unii Europejskiej oraz USA w te przemiany, a także wpływu Rosji na sytuację. Uczestnicy dyskusji zgodnie przyznawali, że Litwa i Polska muszą pozostać zaangażowane i dalej działać jako adwokaci sprawy białoruskiej na forum UE. Białoruś pozostaje bowiem ich ważnym wspólnym sąsiadem, a los Białorusinów leży na sercu zarówno Polakom jak i Litwinom. Wyzwaniem pozostaje wyzwolenie większego zainteresowania Unii, w tym przekonanie jej największych graczy do podjęcia konkretnych działań w sferze politycznej i finansowej. W związku z powyższym wskazano na potrzebę konsultacji międzyparlamentarnych polsko-litewskich, w celu podsumowania efektów działania programów skierowanych do państw leżących na wschód od granic UE, w tym Partnerstwa Wschodniego, ich zalet i wad oraz perspektyw na przyszłość. Dodatkowo omówiono propozycję systematycznego tworzenia spisu ofiar oraz przestępstw reżimu białoruskiego, by móc w bardziej efektywny sposób kontrolować sytuację, a nawet pociągać sprawców do odpowiedzialności.
Z obu stron padło wiele pomysłów współpracy. Przede wszystkim ożywienia kontaktów dwustronnych, które zostały osłabione w wyniku pandemii. Zaproponowano inicjowanie działań, mających na celu włączenie nowej administracji USA w działania w Europie Wschodniej, we współdziałaniu z UE, a także tworzenie takich formatów jak Czwórka Lubelska, czy wykorzystanie istniejących: V4+B3, V4, B9 oraz ożywienie i nadanie nowych priorytetów współpracy euroatlantyckiej. Za najbliższą możliwą do zrealizowania inicjatywę uznano pomysł wspólnej deklaracji 4 lutego, z okazji 275. rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki – bohatera czterech narodów (Polski, Litwy, Białorusi i USA) oraz bojownika o wolność. W tworzeniu deklaracji udział wziąć mieliby przedstawiciele parlamentów polskiego, litewskiego oraz amerykańskiego, a także przedstawiciele białoruskich środowisk opozycyjnych. Deklaracja miałaby poruszyć temat nie tylko wspólnego europejskiego i amerykańskiego dziedzictwa demokracji i wolności, ale także kwestie współczesne, jak walka o wolność narodu białoruskiego. Obie Komisje zadeklarowały chęć dalszej współpracy, rozwijania zaproponowanych pomysłów i koncepcji, oraz regularnych konsultacji.
Źródło: https://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=EEE6B1D46A080A27C125865C00529DCE
fot. Kancelaria Sejmu / Łukasz Błasikiewicz
